Οι ορεινοί όγκοι του νομού Κιλκίς

 Περιμετρικά του Νομού Κιλκίς υπάρχουν τρεις ορεινοί όγκοι, οι οποίοι αποτελούν είτε το φυσικό σύνορο του νομού  με τους γειτονικούς νομούς είτε  το φυσικό σύνορο της πατρίδας μας με τα γειτονικά κράτη. Ας τους δούμε περιληπτικά ένα-ένα :

α) Η οροσειρά του Μπέλες ή Κερκίνης στο βορρά με πολλές κορυφές και ψηλότερη όλων αυτή που βρίσκεται πάνω από το χωριό Μανδράκι Σερρών με 2.031μ.,

Η οροσειρά  Μπέλες ή Κερκίνη  (Βουλγαρικά ή σλαβομακεδονικά: Belasitsa ή Belasitza) βρίσκεται στην περιοχή της  Μακεδονίας και ανήκει στην Ελλάδα (βορειοδυτικό τμήμα, σε ποσοστό 45%), στην ΠΓΔΜ (νοτιοανατολικό τμήμα, σε ποσοστό 35%) και την Βουλγαρία (νοτιοδυτικό τμήμα, σε ποσοστό 20%). Τα σύνορα των τριών χωρών συμπίπτουν στις μέρες μας στο Τριεθνές, σε υψόμετρο 1.883μ. Παλαιότερα, τα σύνορα των τριών χωρών συνέπιπταν δυτικότερα στην κορυφή Παλιό Τριεθνές σε υψόμετρο 1.474μ., σύμφωνα με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου το 1913. Το βουνό με το όνομα Κερκίνη είναι γνωστό από την αρχαιότητα και κατά τον Θουκυδίδη ήταν ακατοίκητο. Η ονομασία Μπέλες έχει προέλευση σλαβική και σημαίνει λευκό.

 Η περιοχή υπήρξε το πεδίο της μάχης του Κλειδίου το 1014, η οποία αποδείχθηκε σημαντική για την πτώση της Πρώτης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας, ενώ υπήρξε θέατρο μαχών κατά την Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η οροσειρά βρίσκεται βορειοανατολικά της λίμνης Δοϊράνης και έχει μήκος περίπου 70 χλμ. και πλάτος 7 με 9 χλμ.  Το υψηλότερο σημείο της βρίσκεται στην κορυφή Ράντομιρ (Radomir – Kalabak), στα 2.031 μέτρα, ενώ το γενικότερο υψόμετρο ποικίλει μεταξύ των 300 και 1900 μέτρων πάνω από το επίπεδο της θάλασσας. Το κλίμα της περιοχής παρουσιάζει έντονα μεσογειακά χαρακτηριστικά.

Το βουνό γενικά θεωρείται δύσβατο, διότι οι περισσότερες πλαγιές έχουν κλίσεις πολύ απότομες. Η απουσία βραχωδών σχηματισμών έχει αποτέλεσμα τη δασοκάλυψη του βουνού κυρίως στη μεσαία και κατώτερη ζώνη από πλατάνια, καστανιές και βελανιδιές Στα ψηλότερα συναντώνται πυκνά δάση πεύκων, οξιάς και σημύδας.

Οι ψηλές κορυφές του είναι γυμνές με ελάχιστο πράσινο. Το βουνό αποτελεί σημαντικό βιότοπο και έχει προταθεί να κηρυχθεί Εθνικός Δρυμός. Έχει πολύ σημαντική ορνιθοπανίδα. Σπάνια είδη πουλιών που έχουν επισημανθεί στην περιοχή είναι ο μαυροπελαργός, ο σφηκιάρης, το σαΐνι, ο κρυαγαετός, ο χρυσαετός και περιστασιακά ο θαλασσαετός, ο οπιζαετός και το όρνιο. Aπό τα θηλαστικά είναι γνωστό ότι υπάρχουν στην περιοχή λύκοι, αλεπούδες κουνάβια, σκίουροι, λαγοί και αγριογούρουνα. Φαίνεται πως το βουνό αυτό κρύβει ακόμη πολλές εκπλήξεις κυρίως σε ό,τι αφορά τα αμφίβια, τα ερπετά, τα μικροθηλαστικά και τα ασπόνδυλα.

Στη χλωρίδα παρατηρεί κανείς σπάνια τοπικά ενδημικά είδη ή ενδημικά της Βαλκανικής με περιορισμένη εξάπλωση στην Κερκίνη και τη γύρω περιοχή του Μπέλες, που σπάνια συναντώνται στην Ελλάδα.

Ο Ορειβατικός Σύλλογος Κιλκίς έχει πρόσφατα σηματοδοτήσει ένα όμορφο  μονοπάτι που κινούμενο δίπλα στα σύνορα με την Π.Γ.Δ.Μ. οδηγεί στην κορυφή Παλιό Τριεθνές ( 1.474μ.) έχοντας ως αφετηρία το χωριό Καβαλάρι Μουριών, με διάρκεια ανάβασης περίπου 3 ώρες. Επίσης, επισκέψιμος και εντυπωσιακός είναι και ο καταρράκτης του Μπέλες με τη διαδρομή να ξεκινάει από το χωριό Σ.Σ.Μουριών και μετά από δασικό δρόμο και μονοπάτι να καταλήγει σ΄αυτόν.

-----------------------------------------------------------------------------------------------

β) το όρος Πάικο στα δυτικά με ψηλότερη κορυφή τη Γκόλα Τσούκα με 1.650μ.,

Το όρος  Πάικο  βρίσκεται στην Κεντρική  Μακεδονία στα σύνορα των νομών  Πέλλας και Κιλκίς με κορυφή τη Γκόλα-Τσούκα σε υψόμετρο 1.650 μέτρα. Συνδέεται στα ανατολικά με τον Βόρα ενώ στα δυτικά του περικλείεται από την κοιλάδα του Αξιού. Το Πάικο έχει πλούσια βλάστηση και αρκετές πηγές.

Το Πάικο από Βορρά προς Νότο αποτελείται από τις κορυφές Σκρα (1097μ), Τσούμα (1219 μ.), Βερτόπια (1490 μ.), Πύργος (1494 μ.), Κάντασι ή Καντάστι (1607 μ.) και Γκόλα Τσούκα (1650 μ.).

Ανάμεσα στις κορυφές Πύργος, Βερτόπια και Κάντασι περικλείεται μια οροπεδική έκταση με επίκεντρο τον οικισμό Μεγάλα Λιβάδια. Τα Μεγάλα Λιβάδια υπήρξαν από τα μεγαλύτερα βλαχοχώρια της Ελλάδας, ως και την καταστροφή τους από τα στρατεύματα κατοχής το 1943. Tα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να συντελείται μια αναζωογόνηση του οικισμού. Ξενώνες και εστιατόρια με βλάχικα ονόματα κάνουν την εμφάνιση τους.

Αποτελεί δε και το μεγαλύτερο δάσος Καστανιάς της Ελλάδας. Στο βουνό υπάρχουν περί τα  4.500 στρέμματα καστανιών, εκ των οποίων τα 2.500 είναι καλλιεργήσιμα. Γύρω στις 300 οικογένειες έχουν ως δεύτερη ασχολία το κάστανο και υπολογίζεται ότι η ετήσια παραγωγή φτάνει στους 500-600 τόνους, ανάλογα με τη χρονιά. Λόγω του κλίματος που επικρατεί στην περιοχή το κάστανο που παράγεται είναι ιδιαίτερα γλυκό και γευστικό.

Τα χωριά του Πάικου είναι τα: Γρίβα, Καστανερή, Κάρπη, Πεντάλοφος, Ομαλός, Σκρά, Κούπα, Φανός, Πηγή, Χαμηλό και Αρχάγγελος. Όλα τα χωριά έχουν πολύ βλάστηση και κοινά χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικής  φυσιογνωμίας.

Έχουν καταμετρηθεί 57 διαφορετικά είδη  πεταλούδας στο Πάικο αναδεικνύοντας τον πλούτο της εντομοπανίδας της περιοχής. Ξεχωριστή θέση στην πανίδα του βουνού είναι το αγριογούρουνο που συναντάται σε όλο το Πάικο.

Η χλωρίδα αποτελείται περίπου από 2500 δείγματα φυτών. Τα δέντρα που καλύπτουν το Πάικο είναι κυρίως καστανιές, οξιές, πεύκα, δρυς, κέδροι, ιτιές, λεύκες, σημύδα. Αραιότερα συναντώνται πλατάνια, μηλιές, καρυδιές και κισσούς. Πλούσιο σε φτέρες και ποικιλία μανιταριών.

----------------------------------------------------------------------------------------------

γ) η οροσειρά των Κρουσίων στα ανατολικά, η οποία χωρίζεται στο Δύσωρον όρος βόρεια με υψόμετρο 860μ. και στο όρος Μαυροβούνι στα νότια, που είναι και το ψηλότερό της σημείο, με υψόμετρο 1.197μ.

Τα όρη Δύσωρο και  Μαυροβούνι χωρίζουν τις πεδινές εκτάσεις των νομών Κιλκίς και Σερρών, οι κορυφογραμμές των οποίων αποτελούν το σύνορο μεταξύ των δύο νομών.    Η οροσειρά είναι δασώδης σε μεγάλο τμήμα της και θαμνώδης. Η δασώδης βλάστηση αποτελείται κυρίως από βελανιδιές.  Εκτός από την ψηλότερή του κορυφή, στο Μαυροβούνι υπάρχουν δυο – τρεις ακόμη κορυφές που ξεπερνούν τα 1.000μ. ύψος και πολλές άλλες με χαμηλότερο υψόμετρο, συμβάλλοντας έτσι στην ποικιλία του ανάγλυφου του βουνού.

     Στις δυτικές πλαγιές του Μαυροβουνίου, που βρίσκονται στο νομό Κιλκίς και οι οποίες είναι πιο ομαλές, υπάρχουν οι οικισμοί : Άγιος Μάρκος (υψ. 500μ.), Άγιος Αντώνιος (υψ. 460μ.), Μελισσουργειό (υψ. 360μ.), Παρόχθιο (υψ.400μ.), Ποντοκερασιά (υψ. 620μ.), και βορειότερα το Άνω Θεοδωράκι και το Κάτω Θεοδωράκι. Στις ανατολικές πλαγιές, που βρίσκονται στο νομό Σερρών και είναι απότομες, υπάρχει ουσιαστικά μόνο ο οικισμός του Λιθότοπου που είναι και παραλίμνιος.

     Σ’ ότι αφορά το κλίμα της περιοχής του Μαυροβουνίου που έχει έντονη ηπειρωτική επίδραση, υπάρχει μια θερμή καλοκαιρινή περίοδος με θερμότερο μήνα τον Ιούλιο (μέση μηνιαία θερμοκρασία 22,7^ο C) και ένας ψυχρός χειμώνας με ψυχρότερο μήνα το Φεβρουάριο (μέση μηνιαία θερμοκρασία 3,2^ο C).

     Η πυκνή βλάστηση που υπάρχει στο μεγαλύτερο τμήμα του βουνού σε συνδυασμό με τις ποικίλες εναλλαγές ομαλών και τραχέων λόφων και ένα πυκνό δίκτυο ρεμάτων και χαραδρών, καθιστούν το βουνό ένα πανέμορφο φυσικό παράδεισο που αξίζει κανείς να επισκεφτεί, να περιηγηθεί, να απολαύσει.

     Για τους μακρινούς ταξιδιώτες και όχι μόνο, υπάρχει η δυνατότητα διανυκτέρευσης σε καινούριους, άνετους και σύγχρονους ξενώνες, όπως τα ξενοδοχεία «Δόβηρος» δίπλα στη λίμνη Δοϊράνη, «Δήμητρα» στο Σ.Σ. Μουριών, «Δημοσθένης» στη Γουμένισσα, «Παρυφές» στη Γρίβα, «Μοσχόπολις» στα Μ.Λιβάδια και «Τα Κρούσια» στην Ποντοκερασιά, σε μια καταπληκτική θέση με αξιοζήλευτη θέα, προσφέροντας την καλύτερη εξυπηρέτηση του ορεινού εκδρομέα. Κατά τη γνώμη μου, αξίζει να ανακαλυφθεί αυτός ο παράδεισος απ’ όλους και να αποτελέσει το εφαλτήριο για τη γνωριμία και με άλλες ομορφιές των γύρω περιοχών και του νομού ευρύτερα.

Ασλανίδης Νίκος