ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ - Υπνόσακοι

Ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία του ορειβατικού εξοπλισμού, κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες, είναι ο υπνόσακος (sleeping bag). Ο υπνόσακος θα μας προστατέψει από το κρύο από τις παγωμένες νύχτες του χειμώνα έως και τις δροσερές νύχτες του καλοκαιριού. Η βασική λειτουργία του υπνόσακου είναι να διατηρήσει να διατηρήσει τη θερμική ισορροπία του σώματος. Όλα τα είδη των υπνόσακων έχουν ένα μηχανισμό θερμομόνωσης και οι βασικές αρχές λειτουργίας του είναι οι ίδιες.

Μηχανισμός θερμομόνωσης

Η θερμομόνωση επιτυγχάνεται με την παγίδευση της θερμότητας η οποία εκπέμπεται από το σώμα μας. Αυτό που τελικά μας ζεσταίνει είναι η θερμότητα που περιέχει το ακινητοποιημένο στρώμα αέρα που βρίσκεται ανάμεσα στο σώμα μας και το εξωτερικό περιβάλλον. Όσο παχύτερο είναι το στρώμα αέρα και το σημαντικότερο όσο πιο ακινητοποιημένος είναι ο αέρας, τόσο  καλύτερη είναι η θερμομόνωση που επιτυγχάνεται. Οι κατασκευαστές των υπνόσακων για να επιτύχουν τις δύο παραπάνω προϋποθέσεις χρησιμοποιούν διάφορα φυσικά ή τεχνητά υλικά (πούπουλα, hollowfibre κλπ), τα οποία έχουν την ιδιότητα όταν αφεθούν ελεύθερα στο χώρο να καταλαμβάνουν μεγάλο όγκο και να μην επιτρέπουν την κίνηση του αέρα.

Οπότε ο κατάλληλος, ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, υπνόσακος θα περιορίσει όσο το δυνατός περισσότερο τις απώλειες θερμότητας από το σώμα μας.

Παράγοντες που επηρεάζουν την απώλεια θερμότητας

Ο κάθε υπνόσακος έχει κατασκευαστεί με συγκεκριμένες προδιαγραφές, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα αποδίδει ομοιόμορφα κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, καθώς υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την απώλεια θερμότητας από το ανθρώπινο σώμα. Οι σημαντικότεροι παράγοντες είναι το επίπεδο φυσικής κατάστασης του καθενός, η κόπωση, η αφυδάτωση, η επάρκεια και η ποιότητα της τροφής, το υψόμετρο που πρόκειται να γίνει η διανυκτέρευση, το ποσοστό υγρασίας στην ατμόσφαιρα, η ταχύτητα του ανέμου και το είδος και η ποιότητα του καταλύματος (αντίσκηνο, καταφύγιο κλπ).

Οι δύο βασικές κατηγορίες υπνόσακων είναι οι πουπουλένιοι (η θερμομόνωση επιτυγχάνεται με γέμιση του υπνόσακου με πούπουλα χήνας, στρουθοκάμηλου κ.α.) και οι συνθετικοί υπνόσακοι στους οποίους η θερμομόνωση επιτυγχάνεται με διάφορα τεχνητά υλικά.

Σύγκριση πουπουλένιου και συνθετικού υπνόσακου

Ο πουπουλένιος υπνόσακος είναι πιο ελαφρύς και συγκρίνοντας υπνόσακους του ιδίου βάρους ο πουπουλένιος είναι πιο θερμομονωτικός. Συσκευασμένος καταλαμβάνει μικρότερο όγκο και εάν διατηρηθεί σωστά διατηρεί την αρχική θερμομονωτική του ικανότητα για περισσότερα χρόνια. Ο συνθετικός υπνόσακος αντέχει περισσότερο στην υγρασία και διατηρεί μεγάλο ποσοστό της θερμομονωτικής του ικανότητας ακόμη και βρεγμένος. Καθαρίζεται πιο εύκολα και έχει μικρότερο κόστος αγοράς.

Ο κατάλληλος υπνόσακος

Μία βόλτα στα καταστήματα ορειβατικού εξοπλισμού είναι αρκετή για να αντιληφθούμε ότι οι κατασκευαστές ορειβατικού εξοπλισμού είναι σε θέση να προσφέρουν πλέον μια τεράστια ποικιλία από υπνόσακους. Ποιος όμως είναι ο κατάλληλος για κάθε περίπτωση; Στην ερώτηση αυτή δεν υπάρχει συγκεκριμένη απάντηση και ο καθένας θα κάνει τη δική του επιλογή συνεκτιμώντας διάφορους παράγοντες, όπως η εποχή που θα χρησιμοποιηθεί ο υπνόσακος (χειμώνας ή καλοκαίρι), βάρος, τιμή κλπ.

Ένα βασικό στοιχείο που πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας είναι οι προτεινόμενες θερμοκρασίες χρήσης του υπνόσακου από τον κατασκευαστή. Συνήθως αναφέρονται τρεις θερμοκρασίες η μέγιστη θερμοκρασία στην οποία ένας ενήλικας μπορεί να κοιμηθεί με άνεση στον συγκεκριμένο υπνόσακο (maximum temperature), η ελάχιστη θερμοκρασία μπορεί να προσφέρει άνεση ο υπνόσακος (comfort temperature) και η χαμηλότερη θερμοκρασία πέραν της οποίας ο συγκεκριμένος υπνόσακος δεν μπορεί να προσφέρει προστασία (extreme temperature). Στην Ευρώπη ισχύει από το 2005 το πρότυπο ΕΝ 13537 για τις θερμοκρασίες που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένας υπνόσακος. Παράδειγμα του συγκεκριμένου προτύπου φαίνεται στο επόμενο σχήμα. Η θερμοκρασία των 22^ο C είναι η μέγιστη που μπορεί να χρησιμοποιηθεί με άνεση, η θερμοκρασία των 4^ο C είναι η ελάχιστη που θα προσφέρει άνεση στις γυναίκες και του -1^ο C για στους άνδρες και η θερμοκρασία των -18^ο C είναι οριακή θερμοκρασία για τη χρήση του συγκεκριμένου υπνόσακου.

Ένας ασφαλής κανόνας επιλογής υπνόσακου είναι να εκτιμήσουμε τη χαμηλότερη θερμοκρασία που θα αντιμετωπίσουμε και να επιλέξουμε υπνόσακο που να προσφέρει τη θερμοκρασία ως θερμοκρασία άνεσης (T comfort).

Η επιλογή του κατάλληλου υπνόσακου  σύμφωνα με τις ανάγκες του καθενός είναι πολύ σοβαρή υπόθεση και είναι απαραίτητο να διερευνήσουμε την αγορά και εάν είναι δυνατό να προμηθευτούμε υπνόσακο από κάποιο εξειδικευμένο κατάστημα, όπου σίγουρα θα μας προτείνουν κάτι που να είναι κατάλληλο για το σκοπό που το χρειαζόμαστε με το ελάχιστο δυνατό κόστος.

                                                        Αντώνης Κομπατσιάρης